سندروم تخمدان پلی کیستیک در واقع یکی از شایعترین بیماریها در بین بانوان است که تحت عنوان PCOS نیز معرفی میشود. سندرم تخمدان پلی کیستیک شرایطی است که در آن تخمدانها مقدار غیرطبیعی آندروژنها، هورمونهای جنسی مردانه را تولید میکنند. به دلیل اهمیت این موضوع، در این مطلب از وبلاگ سافتکس که در رابطه با موضوع سندروم تخمدان پلی کیستیک چیست، است به بررسی مواردی مانند علائم سندروم تخمدان پلی کیستیک، علل سندروم تخمدان پلی کیستیک، درمان سندروم تخمدان پلی کیستیک و غیره خواهیم پرداخت.
سندروم تخمدان پلی کیستیک را بشناسید!
سطح هورمون آندروژن در آقایان بالاتر از خانمها است. هنگامی که که تخمدانها بیش از مقدار نرمال و طبیعی آندروژن آزاد میکنند، کیستهای کوچک متعددی در تخمدانها پدیدار می شوند. این کیستهای کوچک متعدد پر از مایع هستند. با این وجود، برخی از بانوان مبتلا به این اختلال، کیست ندارند، درحالیکه برخی از زنان بدون این اختلال دچار کیست میشوند.
هنگامیکه تخمدانها نتوانند به صورت موفقیت آمیز تخمکگذاری را انجام دهند، در تخمدان کیستهای کوچک و متعددی در تخمدانها بوجود میآیند. این کیستهای تولید شده موجب افزایش سطح هورمون آندروژن میشوند که میتواند موجب بروز مشکلات بیشتر و پیچیدهتری در چرخه قاعدگی زنان شود. علاوهبر این با گذر زمان این سندروم موجب بروز بسیاری از علائم شایع خفیف تا جدی مرتبط با PCOS میشود.
PCOS دارای مجموعهای از علائم مختلف که ممکن است یک فرد همه یا فقط یک یا چند مورد از این علائم را داشته باشد. از همینرو خانمهای مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک علائم یکسانی ندارند. برای تشخیص PCOS، خانم باید دو علامت از سه علائمی که گفته میشود را داشته باشد:
- اختلال تخمک گذاری (پریودهای نامرتب)
- سطح تستوسترون بالا (هیپرآندروژنیسم)
- شکل تخمدان در سونوگرافی (تخمدانهای پلی کیستیک)
تشخیص سندروم تخمدان پلی کیستیک
هنگامی که شما به پزشک متخصص زنان مرجعه کنید، پزشک جویای سابقه پزشکی و علائمی که در گذشته و حال دارید پرسوجو خواهد کرد. علاوهبر این پزشک شما را تحت معاینه فیزیکی نیز قرار خواهد داد و حتی احتمال معاینه لگنی نیز وجود دارد.
یکسری از علائم و نشانههای سندروم تخمدان پلی کیستیک شبیه به علائم ناشی از سایر مشکلات سلامتی است. از همین رو، امکان آن وجود دارد که پزشک شما آزمایشهایی مانند موارد زیر را برایتان تجویز کند:
آزمایش هورمونی زنان
این آزمایش برای بررسی سطح بالای هورمون آندروژن و سایر هورمونها بوده و تفسیر این آزمایش برای تشخیص سندروم تخمدان پلی کیستیک بسیار حائز اهمیت است. سطح قند خون، سطح تریگلیسیرید و همچنین سطح کلسترول نیز ممکن است مورد بررسی قرار گیرد.
سونوگرافی
برای بررسی اندازه تخمدانها و دیدن کیست در تخمدانها از سونوگرافی استفاده میشود. سونوگرافی همچنین میتواند پوشش داخلی رحم (آندومتر) را بررسی کند.
علائم سندروم تخمدان پلی کیستیک کدامند؟
سندروم تخمدان پلی کیستیک علائم متنوع و مختلفی دارد که شامل موارد زیر میشود:
- مشاهده افزایش وزن بهویژه در اطراف شکم
- بزرگ بودن تخمدانها یا وجود تعداد زیادی کیست در درون تخمدانها
- ریزش موها با الگوی ریزش مردانه و بدوز طاسی سر
- بروز اختلال در قدرت باروری یا ناباروری
- چربشدن پوست و مشاهده آکنه یا جوش بر روی پوست
- رشد موهای زائد روی بدن، ازجمله در ناحیه قفسه سینه، معده و پشت. به این وضعیت یعنی رشد موهای زائد در این نواحی هیرسوتیسم گفته میشود.
- مشاهده قاعدگی نامنظم و یا سیکلهای قاعدگی سبک
- رشد و ظاهرشدن لکههای پوستی تیره یا ضخیم در پشت گردن، زیر بغل و زیر سینهها.
- رشد تگ روی پوست به این معنا که در این شرایط تکههای کوچک پوست اضافی روی گردن یا زیر بغل رشد میکنند.
علل سندروم تخمدان پلی کیستیک
دررواقع علت و یا دلیل قطعی و نشخصی برای ابتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک وجود ندارد. بسیاری از خانمهای مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک مقاومت به انسولین نیز دارند و از این رو مشخصا بدن نمیتواند بهخوبی از انسولین استفاده کند.
هورمون انسولین در بدن فرد بیمار انباشته شده و احتمال آن وجود دارد که موجب افزایش سطح هورمون آندروژن شود. چاقی یا اضافه وزن نیز توانایی این را دارد که سطح انسولین را افزایش داده و موجب شدیدتر شدن علائم سندرم تخمدان پلی کیستیک شود.
همچنین یکی دیگر از علل ابتلا به PCOS میتواند ژنتیک فرد باشد؛ یعنی سندرم تخمدان پلی کیستیک میتواند ارثی باشد. این اتفاق خیلی معمول است که اگر مادر مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک باشد، دختران یا حداقل یکی از دختران این مادر هم به این بیماری مبتلا شود.
اگر بخواهیم علل شایعتر و مشخصتر این سندروم را دسته بندی کنیم، باید به شکل زیر باشد:
التهاب با درجه پایین
باتوجه به اطلاعات بهدست آمده، دانشمندان متوجه شدند که افراد مبتلا به PCOS به نوعی از التهاب درجه پایین مزمن مبتلا هستند که در نهایت به ترشح آندروژنها از تخمدانهای پلی کیستیک منتهی میشود.
مقاومت به انسولین
مقاومت به انسولین موجب تجمع این هورمون در بدن می شود و مقادیر بالای انسولین ممکن است بدن را وادار کند تا هورمون مردانه یا همان آندروژن بیشتری تولید کرده و در نتیجه منجر به بروز مشکل در فرآیند تخمکگذاری در فرد شود.
سطح بالای آندروژن: سطح بالای آندروژن میتواند در روند تخمکگذاری اختلال ایجاد کرده و درنتیجه تخمکها نمیتوانند با نظم مشخصی تکامل یابند یا ممکن است نتوانند از فولیکولی که در آن تکامل یافتهاند، رها شوند.
وراثت
با توجه به بررسیهای انجام شده و اطلاعات بهدست آمده میتوان گفت که احتمالا برخی از ژنها بروز سندرم تخمدان پلی کیستیک را تقویت میکنند. همچنین داشتن سابقه خانوادگی نیز ممکن است نقش اساسی و موثری در بروز این سندرم داشته باشد.
درمان سندروم تخمدان پلی کیستیک
عموما درمان این بیماری بانوان با دارو انجام میشود. نکتهای که باید بدانید این است که داروها نمیتوانند به صورت کامل سندروم تخمدان پلی کیستیک را درمان کنند، ولی میتوانند به نقش کمک کنندهای در کاهش علائم و جلوگیری از برخی مشکلات سلامتی داشته باشند.
درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک یا PCOS به عوامل مختلفی وابسته است. ازجمله عوامل دخیل در نحوه درمان PCOS و همچنین درصد احتمال موفقیت درمان آن میتوان به سن، شدت علائم و سلامت کلی بدن اشاره نمود.
نوع درمان میتواند وابسته به این موضوع باشد که آیا فرد میخواهد در آینده باردار شود یا خیر. اگر فرد قصد بارداری داشته باشد، درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک ممکن است شامل مواردی باشد که در ادامه خواهیم گفت. همچنین برای افرادی که تمایلی به بارداری ندارند و پس از درمان نمیخواهند باردار شوند نیز میتوان از داروهایی متفاوتی استفاده کرد که در ادامه آمده است.
درمان سندروم تخمدان پلی کیستیک برای افرادی که میخواهند در آینده باردار شوند:
تغییر در رژیم غذایی و فعالیت داشتن و رعایت یک رژیم غذایی سالم و همچنین وجود فعالیت بدنی بیشتر عواملی هستند که نقش موثری در کاهش وزن و در نتیجه کاهش علائم این سندروم خواهند داشت. علاوهبر این یک رژیم غذایی سالم میتواند به بدن فرد در استفاده مفیدتر و موثرتر از هورمون انسولین کمک کرده و با کاهش سطح گلوکز خون، موجب افزایش شانس برگشت قدرت تخمکگذاری شود.
مصرف داروهایی که موجب تخمکگذاری میشوند. این دسته ازداروها توانایی این را دارند که به تخمدانها کمک کنند تا تخمکها را بهطور طبیعی آزاد کنند؛ اما باید بدانید که این داروها خطرات خاصی نیز دارند. مصرف این داروها میتواند موجب افزایش احتمال زایمان چند قلو شود. علاوهبر این این داروها میتوانند موجب تحریک بیشازحد تخمدانها شوند. از این دسته از داروها هنگامی کمک گرفته میشود، که تخمدانها هورمون آندروژن زیادی ترشح کنند.
درمان سندروم تخمدان پلی کیستیک برای افرادی که نمیخواهند در آینده باردار شوند
در صورتیکه فرد تصمیم به بارداری پس از درمان PCOS نداشته باشد، پزسک متخصص از روشهای دیگری برای درمان استفاده میکند.
داروهای دیابت: اگر فردی دچار مشکل مقاومت به انسولین باشد و عین حال درگیر سندرم تخمدان پلی کیستیک نیز شود، احتمالاً پزشک متخصص از داروهای دیابت نیز برای بهبود اوضاع و شرایط فرد استفاده خواهد کرد. داروهای دیابت در کاهش مقاومت بدن به انسولین کاهش دخالت دارند و این داروها توانایی کاهش سطح آندروژن و کاهش رشد موهای زائد مردانه را نیز دارند. مصرف منظم داروهای دیابت ضمن کمک به کاهش مقاومت بدن به انسولین بیمار مبتلا بهتدریج میتواند تخمکگذاری منظم را نیز تجربه کند.
قرص ضد بارداری: همانطور که میدانید قرصهای ضد بارداری میتوانند به کنترل چرخههای قاعدگی کمک کنند و همچنین در کاهش سطح هورمون آندروژن موثر و مفید باشند. در هنگامی که بیماری این داروها را مصرف کند، میتواند شاهد اثرات دیگری از این داروها همچون کاهش سطح آکنهها و کاهش مشکل ریزش مو نیز باشد.
چکاپهای خود را جدی بگیرید!
یکی از راههایی که کمک میکند تا خانمها به بیماریهای مرتبط با زنان دچار نشوند، چکاپهای بهموقع است که میتواند از سادهترین آنها یعنی آزمایش خون آغاز شود و به چکاپهای دیگری همچون سونوگرافی و… برسد. هرکدام از این چکاپها در سنین مختلفی انجام میشوند و اهمیت زیادی دارند. بنابراین حتی اگر سابقه چنین بیماریهایی در خانواده خود ندارید، بهتر است انجام چکاپها را جدی بگیرید.
بیماریهای مختلف با یکدیگر در ارتباط هستند، برای مثال ابتلا به کیست تخمدان میتواند مشابه با ابتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک باشد. بهتر است سعی کنید برای عدم ابتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک، به علائم خود توجه کنید و چکاپها لازم را انجام دهید. همچنین برای سلامت بهتر خود میتوانید با خرید نوار بهداشتی مناسب و باکیفیت همچون محصولات سافتکس، دوران قاعدگی خود را به خوبی پشت سر بگذارید.
سوالات متداول
مهمترین علل سندروم تخمدان پلی کیستیک چیست؟
التهاب با درجه پایین، مقاومت به انسولین و وراثت از رایجترین دلایل بروز سندروم تخمدان پلی کیستیک هستند.
آیا درمان سندروم تخمدان پلی کیستیک امکانپذیر است؟
بله، بهطور کلی 2 نوع درمان سندروم تخمدان پلی کیستیک امکانپذیر است که عبارتند از درمان سندروم تخمدان پلی کیستیک که نمیخواهند در آینده باردار شوند و کسانی که قصد باردار شدن دارند.
نحوه تشخیص سندروم تخمدان پلی کیستیک چگونه است؟
آزمایش هورمونی زنان و سونوگرافی به منظور تشخیص PCOS انجام میشوند.
بیشتر بخوانید:
تبخال تناسلی در زنان چیست و چگونه تشخیص داده میشود؟