واژه کیست تخمدان را اغلب خانمها حداقل یکبار شنیدهاند و ممکن است برای برخی از افراد پیش آمده باشد. با اینحال، سوالی که همیشه پیش میآید این است که آیا این مسئله، یک بیماری خطرناک است و باید نگران باشیم و یا میتوان آن را به راحتی درمان کرد و یا حتی از وقوع آن پیشگیری کرد؟!
از آنجایی که نگرانی درباره کیست تخمدان بسیار زیاد است، در این مطلب از سافتکس، میخواهیم درباره اینکه کیست تخمدان چیست و راههای پیشگیری کیست تخمدان کدام هستند، صحبت کنیم تا درصورت ابتلا به آن با آگاهی بیشتر و تصمیم گرفته و نسبت به درمان کیست تخمدان اقدام کنید.
کیست تخمدان چیست؟
کیست تخمدان بسیار شایع است. اغلب این شرایط بدون درد و بدون علامت است و فقط نشانهای از تخمکگذاری هستند. در برخی موارد، ممکن است نشانه یک بیماری زمینهای باشند و ممکن است نیاز به برداشتن آنها باشد. با اینحال، بسیاری از افراد ممکن است نیازی به درمان جراحی و برداشتن کیست تخمدان نداشته باشند.
تخمدانها، بخشی از دستگاه تناسلی زنان هستند. دو تخمدان وجود دارد که در قسمت پایین شکم و در دو طرف رحم قرار دارند. تخمدانها، تخمک و همچنین هورمونهای استروژن و پروژسترون را در بدن زنان تولید میکنند. این اندامها، به دلیل نقشی که در تخمکگذاری و تولید هورمونهای جنسی دارند، اهمیت زیاد در بارداری و چرخه قاعدگی بانوان دارند.
انواع کیست تخمدان چیست؟
کیستهای تخمدان مختلفی مانند کیست درموئید و آندومتریوم وجود دارد. با اینحال، شایعترین نوع آنها، کیستهای پر از مایع است که در طول چرخه قاعدگی تشکیل شده است. این موارد، کیستهای فولیکولی و کیستهای جسم زرد هستند.
کیستهای فولیکولی
در طول چرخه قاعدگی، یک تخمک در کیسه فولیکولی رشد میکند. این کیسه در داخل تخمدانها قرار دارد. در بیشتر موارد، فولیکول باز میشود و تخمک را آزاد میکند. اگر فولیکول باز نشود، مایع داخل فولیکول میتواند سبب ایجاد کیست روی تخمدان شود.
کیست جسم زرد
جسم زرد یک ساختار خوشخیم است که پس از آزاد شدن تخمک در تخمدان ظاهر میشود. وظیفه آن ترشح هورمونهایی است که برای بارداری مورد نیاز است. با اینحال، این ساختار پس از چند روز از بین میرود، مگر اینکه بارداری شروع شود.
در برخی موارد، ممکن است جسم زرد، از بین نرود و بهجای آن، مایع اضافی در داخل آن جمع میشود که منجر به کیست میگردد.
انواع دیگر
برخی از انواع کیست تخمدان هستند که به عنوان بخشی از چرخه قاعدگی معمولی تشکیل نمیشوند. این کیستها ممکن است برای برخی از افراد، کمتر شناخته شده باشند و نیاز است تا مورد بررسی پزشک قرار بگیرند. کیستهایی که جزو چرخه قاعدگی نیست، عبارتند از:
- کیستهای درموئید: این تودههای کیسهمانند روی تخمدانها، ممکن است حاوی مو، چربی و یا سایر بافتها باشند.
- آندومتریوم: بافتهایی که بهطور معمول در داخل رحم رشد میکنند، ممکن است خارج از رحم رشد کنند و به تخمدانها بچسبند. به این کیستها در اصطلاح عامیانه کیستهای شکلاتی (chocolate cyct) نیز گفته میشود و افرادی که مبتلا به اندومتریوز شدید هستند، ممکن است بسیار اذیت شوند.
- سیستادنوما: این تودهها ممکن است در سطح بیرونی تخمدانها ایجاد شوند.
برخی افراد دچار بیماری به نام سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) میشوند که در آن تخمدانها کیستهای کوچک زیادی را تشکیل میدهند. همچنین PCOS میتواند باعث بزرگ شدن تخمدانها شود و در صورت عدم درمان، تخمدان پلی کیستیک میتواند منجر به ناباروری شود.
علائم و تشخیص کیست تخمدان چگونه است؟
اغلب اوقات، کیست تخمدان هیچ علامتی ایجاد نمیکند. با اینحال، اگر کیست رشد کند، علائم میتواند ظاهر شود. در این شرایط نیز توجه به علائم و مراجعه به پزشک از اهمیت برخوردار است تا بتوانید به موقع به درمان بپردازید. علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- نفخ یا تورم شکم
- حرکات دردناک روده
- درد لگن قبل یا در طول سیکل قاعدگی
- مقاربت دردناک
- درد در قسمت پایین کمر یا ران
- حساسیت سینه
- تهوع و استفراغ
چگونه بفهمیم کیست تخمدان ترکیده است؟
علائم شدید میتواند نشاندهنده پیچخوردگی تخمدان یا پارگی کیست باشد. این علائم شامل موارد زیر است:
- درد شدید یا تیز لگن
- تب
- غش یا سرگیجه
- تنفس سریع و پیدرپی
هر دو عارضه نادر هستند، اما در صورت عدم درمان به موقع، میتوانند عواقب جدی داشته باشند.
تشخیص کیست تخمدان
پزشک ممکن است کیست تخمدان را در طول معاینه معمول لگن تشخیص دهد. همچنین ممکن است پزشک شما متوجه تورم در یکی از تخمدانهای شما شود و برای تایید وجود کیست، درخواست سونوگرافی بدهد.
سونوگرافی یک آزمایش تصویربرداری است که از امواج صوتی با فرکانس بالا استفاده میکند تا از اندامها داخلی شما تصویر تولید کند. آزمایشات اولتراسوند به تعیین اندازه، محل، شکل و ترکیب (جامد یا پر از مایع بودن) کیست کمک میکند.
سایر ابزارهای تصویربرداری که ممکن است برای تشخیص کیست تخمدان استفاده شوند، عبارتند از:
- سیتیاسکن: سیتیاسکن از دستگاه تصویربرداری بدن برای ایجاد تصاویر مقطعی از اندامهای داخلی استفاده میکند.
- MRI: از میدانهای مغناطیسی برای تولید تصاویر عمیق از اندامهای داخلی استفاده میکند.
توجه داشته باشید که از آنجایی که اکثر کیستها پس از چند هفته یا چند ماه ناپدید میشوند، ممکن است پزشک بلافاصله برنامه درمانی را توصیه نکند. در عوض، ممکن است آزمایش اولتراسوند را در چند هفته یا چند ماه برای بررسی وضعیت شما تکرار کنند. در موارد خاص، نیازی به بررسی و پیگیری بیشتر نخواهد بود، بهخصوص اگر قبلاً کیست فولیکولی یا کیست جسم زرد داشتهاید.
اگر هیچ بهبودی در وضعیت شما وجود نداشته باشد یا اندازه کیست افزایش یابد، پزشک ممکن است آزمایشهای بیشتری را برای تعیین علل دیگر علائم شما درخواست کند. این آزمایشها ممکن است شامل تست بارداری یا تست سطح هورمون باشد. آزمایش سطح هورمون به بررسی مسائل مرتبط با هورمون، مانند داشتن بیش از حد استروژن یا پروژسترون کمک میکند.
درمان کیست تخمدان چگونه است؟!
اکثر انواع کیست تخمدان خوش خیم هستند و بهطور طبیعی بدون درمان خود به خود از بین میروند. این کیستها علائم ندارند یا علائم اندکی ایجاد میکنند. درمانهای خانگی مانند گرما درمانی میتواند به کاهش علائمی که دارید، کمک کند.
بهطور کلی، اگر درمان لازم باشد، نوع درمان به نوع کیست بستگی دارد. برخی از کیستهای بزرگتر، اندومترومها یا کیستهای سرطانی معمولاً باید با جراحی برداشته شوند.انواع جراحی عبارتند از:
- لاپاراسکوپی: یک پزشک با ایجاد چندین برش کوچک در نزدیکی ناف و قرار دادن یک ابزار کوچک در شکم برای برداشتن کیست، لاپاراسکوپی را انجام میدهد.
- لاپاراتومی: در این روش، پزشک میتواند کیست را از طریق یک برش بزرگ در شکم شما با جراحی خارج کند. سپس اگر نگران سرطان باشند، میتوانند بیوپسی انجام دهند.
عوارض کیست تخمدان
در یک مورد نادر، پزشک ممکن است توده سرطانی تخمدان کیستیک را در طی معاینه معمول تشخیص دهد.
پیچخوردگی تخمدان یکی دیگر از عوارض نادر کیست تخمدان است. زمانی اتفاق میافتد که یک کیست بزرگ باعث چرخش یا حرکت تخمدان از موقعیت اصلی خود میشود و در نتیجه خونرسانی به تخمدان قطع میشود. در صورت عدم درمان، پیچخوردگی تخمدان میتواند باعث آسیب یا مرگ بافت تخمدان شود.
کیستهای پارهشده به ندرت باعث درد شدید و خونریزی داخلی میشوند. این عارضه خطر ابتلا به عفونت را افزایش میدهد و در صورت عدم درمان میتواند تهدید کننده زندگی باشد.
پیشگیری از کیست تخمدان
اگر کیستهای تخمدان عود کننده دارید، پزشک میتواند برای توقف تخمکگذاری و جلوگیری از ایجاد کیستهای جدید، داروهای ضد بارداری خوراکی تجویز کند.
داروهای ضد بارداری خوراکی میتوانند به کاهش خطر ابتلا به سرطان تخمدان نیز کمک کنند. خطر ابتلا به سرطان تخمدان در زنان یائسه بیشتر است.
علاوهبر این، در مطالعهای بر روی موشها، محققین دریافتند که ترکیب مکملهای آنتیاکسیدان رسوراترول و داروی دیابت متفورمین ممکن است به حفظ وزن سالم و سطوح هورمونی و همچنین ساختار سلولی فولیکولی بهینه در تخمدانها کمک کند. این ممکن است به جلوگیری از تشکیل کیست کمک کند.
معاینات معمول زنان نیز میتواند در تشخیص زودهنگام کیست تخمدان به پزشک کمک کند. پزشک را در مورد علائمی که ممکن است نشاندهنده وجود مشکل باشد، مطلع سازید، مانند:
- تغییر در چرخه قاعدگی
- درد لگنی مداوم
- از دست دادن اشتها
- کاهش وزن غیر قابل توضیح
- احساس پر بودن شکم
کیستهای خوشخیم تخمدان به ندرت سرطانی میشوند. با اینحال، علائم سرطان تخمدان میتواند مشابه علائم کیست تخمدان نیز باشد. بنابراین، مراجعه به پزشک و دریافت تشخیص صحیح مهم است.
برای چکاپ و عدم ابتلا به کیست تخمدان اقدام کنید!
شرایط افراد مبتلا به کیست تخمدان، اغلب تا قبل از یائسگی خوب است. اکثر کیستها در عرض چند ماه ناپدید میشوند. با اینحال، افراد قبل از یائسگی و افراد مبتلا به عدم تعادل هورمونی مانند PCOS نیز میتوانند کیستهای تخمدانی را تجربه کنند.
در صورت عدم درمان، برخی از کیستها میتوانند باروری را کاهش دهند. این مسئله به نوع کیست بستگی دارد. کیستهای تخمکگذاری نشاندهنده چرخههای منظم قاعدگی هستند، اما اندومتریومها نشاندهنده اندومتریوز هستند که میتواند به باروری آسیب برساند. کیستهای درموئید میتوانند باعث درد شوند و مقاربت جنسی را دردناکتر کنند و بر بارداری تأثیر بگذارند..
پزشک ممکن است جراحی را برای برداشتن و بررسی هرگونه کیست یا رشدی که پس از یائسگی روی تخمدانها ایجاد میشود، توصیه کند. این به این دلیل است که احتمال ایجاد کیست سرطانی یا سرطان تخمدان پس از یائسگی افزایش مییابد. با اینحال، کیست تخمدان شانس ابتلا به سرطان تخمدان را افزایش نمیدهد.
بهتر است سعی کنید برای عدم ابتلا به کیست تخمدان، به علائم خود توجه کنید و چکاپها لازم را انجام دهید. همچنین برای سلامت بهتر خود میتوانید از محصولات بهداشتی مناسب و باکیفیت همچون نوار بهداشتی سافتکس استفاده کنید تا دوران قاعدگی خود را به خوبی پشت سر بگذارید.
سوالات متدوال درباره کیست تخمدان
ترکیدن کیست تخمدان چه علائمی دارد؟
درد شدید یا تیز لگن، تب، غش یا سرگیجه و تنفس سریع و پیدرپی علائمی هستند که میتوانند به دلیل ترکیدن کیست تخمدان رخ دهند.
راههای درمان کیست تخمدان چگونه است؟
اکثر انواع کیست تخمدان خوش خیم هستند و بهطور طبیعی بدون درمان خود به خود از بین میروند. اما برخی کیست ها بزرگ تر بوده و با جراحی به دو روش لاپاراسکوپی و لاپاراتومی انجام میشوند.
چگونه از کیست تخمدان پیشگیری کنیم؟
ترکیب مکملهای آنتیاکسیدان رسوراترول و داروی دیابت متفورمین ممکن است به حفظ وزن سالم و سطوح هورمونی و همچنین ساختار سلولی فولیکولی بهینه در تخمدانها کمک کند. همچنین معاینه های دورهای را نیز فراموش نکنید.
بیشتر بخوانید: