مشکلات هورمونی در خانمها زمانی اتفاق میافتد که یک یا چند هورمون – پیامرسانهای شیمیایی بدنتان – کم یا زیاد شود. در واقع یک اصطلاح گسترده است که میتواند نشاندهنده بسیاری از مشکلات و بیماریهای مرتبط با هورمون باشد. البته باید برای تشخیص و درمان مشکلات هورمونی حتماً از یک پزشک متخصص در این زمینه کمک گرفت. با این وجود در ادامه مطلب علائم اختلال هورمونی در زنان و راههای درمان آن را به صورت خلاصه بررسی کردهایم.
مشکلات هورمونی زنان به چه معنا است؟
عدم تعادل هورمونی زنان زمانی رخ میدهد که هورمونها در جریان خون از سطح طبیعی بالاتر یا پایینتر میآیند. هورمونها مواد شیمیایی هستند که توسط سیستم غدد درونریز تولید میشوند و به سلولها، بافتها و اندامهای شما میگویند که چه کاری انجام دهند. هورمونها به تنظیم بسیاری از عملکردهای مهم در بدن کمک میکنند:
- دمای بدن
- متابولیسم
- ضربان قلب
- خواب
- چرخه تولیدمثل
- رشد
- فشارخون
سطح هورمون در زنان به طور معمول در زمانهای خاصی مانند قبل یا در طول قاعدگی، در دوران بارداری یا در دوران یائسگی در نوسان است. اختلال هورمونی در زنان بهخصوص در مورد هورمونهای آدرنالین، هورمونهای استروئیدی، هورمونهای رشد، انسولین، استروژن یا پروژسترون (هورمونی که توسط تخمدانهای شما تولید میشود و به خواب شما کمک میکند) رایج است.
علائم اختلال هورمونی در زنان
نفخ، افزایش وزن، خستگی، نوسانات خلقی و افزایش دمای بدن تنها برخی از علائم متعدد عدم تعادل یا اختلال هورمونی در بانوان به شمار میرود. تأخیر در قاعدگی هم میتواند ناشی از این امر باشد. همچنین روی تمرکز، سلامتی، عملکرد کاری و روابط با عزیزان هم تأثیرگذار خواهد بود. پیش از پرداختن به روشهای درمان اختلال هورمونی در زنان بد نیست با دیگر علائم آن هم آشنا شوید که عبارتاند از:
- عرق شبانه، مشکل خواب و احساس خستگی طولانیمدت
- کاهش علاقه به فعالیت جنسی، درد در سینهها، ناباروری و بزرگ شدن کلیتوریس
- نوسانات خلقی و افسردگی، تغییرات در اشتها، صدای عمیق ضربان قلب و مشکل در تمرکز
- صورت متورم، پوست خشک، بثورات پوستی
- سردرد
- افزایش و کاهش وزن ناگهانی
- تکرر ادرار یا اجابت مزاج کم
- برآمدگی در گردن
- ضعیف شدن استخوانهای ضعیف، نازک شدن و ریزش مو
- تغییرات قند خون، تشنگی
- تغییر در حساسیت به گرما یا سرما
- مشکلات بینایی
علل اصلی اختلال هورمونی در خانمها
یکی از راههای یافتن بهترین روش درمان اختلال هورمونی در زنان درک علت بروز آن است. همانطور که اشاره شد زنان اغلب در مقاطع قابل پیشبینی و طبیعی در زندگی خود یعنی قاعدگی، بلوغ، بارداری و یائسگی دچار عدم تعادل هورمونی و مشکلاتی میشوند. با این وجود برخی از بیماریها، سبک زندگی ناسالم، شرایط محیطی و عملکرد نادرست غدد درونریز هم میتواند از دیگر دلایل اختلال یا عدم تعادل هورمونی در زنان باشند. غدد درونریز سلولهایی هستند که در سراسر بدن قرار دارند و تولید، ذخیره و ترشح هورمونها در جریان خون را تنظیم میکنند. در کل علل عدم تعادل هورمونی در زنان عبارتاند از:
- سبک زندگی ناسالم که شامل رژیم غذایی ناسالم، استرس بیش از حد، درصد بالای چربی بدن، سوءمصرف داروهای استروئیدی آنابولیک و کمبود ید میشود. همچنین مصرف فیتواستروژن، استروژن گیاهی طبیعی در محصولات سویا که غلبه استروژن در بدن و سرطان سینه، سرطان تخمدان، ناباروری و اختلالات خود ایمنی را به همراه دارد.
- برخی بیماریها که شامل تومورهای هیپوفیز، دیابت نوع 1 و نوع 2، سندرم پرادر ویلی، پانکراتیت ارثی (التهاب پانکراس)، داشتن تنها یک کروموزوم X فعال (معروف به سندرم ترنر)، تیروئید پرکار یا کمکار میشود.
- حوادثی چون آسیب به غده درونریز، عفونتهای شدید، قرار گرفتن در معرض سموم، آلایندهها، علفکشها و آفتکشها و واکنشهای آلرژیک شدید
- شرایط پزشکی که میتواند باعث عدم تعادل هورمونی در زنان شود و شامل سرطان تخمدان، سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)، یائسگی زودرس، جایگزینی هورمون یا داروهای ضدبارداری و نارسایی اولیه تخمدان (POI) است.
دیگر علل اختلال هورمونی در خانمها
به جز آنچه گفته شد موارد دیگری هم باعث تشدید علائم اختلال هورمونی در زنان میشود و برای همین فرد نیاز به درمان پیدا میکند که شامل موارد زیر است:
- سطوح بالای گلوکاگون
- سطوح بالای انسولین مقدار زیاد یا خیلی کم هورمون پاراتیروئید
- تومورهای خوشخیم یا کیستهایی در غدد درونریز
- شیمیدرمانی یا پرتودرمانی
- سطوح بالای هورمون کورتیزول یا آلدوسترون بسیار کم که به عنوان بیماری آدیسون نیز شناخته میشود، وضعیتی که بسیاری از علائم عدم تعادل هورمونی در زنان از جمله خستگی شدید، تحریکپذیری و اختلال عملکرد جنسی را به همراه دارد.
محصولات: نوار بهداشتی سافتکس
راههای تشخیص مشکلات هورمونی در زنان
یک آزمایش کامل و جامع برای تشخیص علائم اختلال هورمونی در زنان وجود ندارد. برای همین پزشک شما با یک معاینه معمولی فرآیند تشخیص را شروع میکند، علائم شما را جویا میشود و ممکن است توصیه کند آزمایشهای زیر را برای تشخیص بهتر انجام دهید:
- آزمایش خون: آزمایش خون میتواند سطوح هورمونی در بدن را اندازهگیری کند.
- معاینه لگن: معاینه لگن میتواند هر گونه توده، کیست یا تومور غیرطبیعی را نشان دهد.
- سونوگرافی: اسکن اولتراسوند با امواج صوتی برای گرفتن تصاویری از رحم، تخمدانها، تیروئید و غده هیپوفیز استفاده میشود.
- سایر آزمایشها: سایر آزمایشها شامل اشعه ایکس، تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI)، بیوپسی یا اسکن تیروئید است.
بهترین روش جلوگیری از بروز مشکلات هورمونی
با داشتن یک سبک زندگی سالم بدون شک علائم اختلال هورمونی در زنان را تجربه نخواهید کرد. این عادات عبارتاند از: حفظ وزن نرمال بدن، انجام تمرینات بدنی منظم، داشتن یک رژیم غذایی متعادل و مغذی، کاهش استرس با یوگا و مدیتیشن، کاهش استفاده از پاککنندههای حاوی مواد شیمیایی سمی، به حداقل رساندن مصرف غذاهای شیرین و غذاهای بستهبندیشده و خرید میوهها و سبزیجات ارگانیک که سمپاشی نشده باشند.
روشهای درمان اختلال هورمونی در زنان
بهترین درمان اختلال یا عدم تعادل هورمونی بر اساس علت خاص آن تعیین میشود. هر زن ممکن است به رژیم درمانی متفاوتی نیاز داشته باشد. درمانهای پزشکی و تغییر سبک زندگی بهترین نتایج را در درازمدت نشان میدهد. گزینههای درمانی پزشکی برای زنان مبتلا به اختلال هورمونی عبارتاند از:
- کنترل هورمون با داروهای ضدبارداری: این داروها حاوی استروژن و پروژسترون هستند که میتوانند به مدیریت چرخههای قاعدگی و علائم مرتبط با آن کمک کنند. همچنین داروهای جایگزین هورمونی زنان میتوانند برای کاهش موقت علائم یائسگی، از جمله گرگرفتگی یا تعریق شبانه موثر باشند.
- داروهای ضد آندروژن: این داروها مانع بالا رفتن سطح هورمون آندروژن میشوند و میتوانند آکنه شدید، رشد مو زائد یا حتی ریزش مو را به حداقل برسانند.
- استروژن واژینال: در این روش درمانی، یک خانم کرمهای حاوی استروژن را مستقیماً روی بافتهای واژن میمالد تا علائم را کاهش دهد. قرصهای حاوی استروژن نیز میتوانند خشکی واژن را کاهش دهند.
- کلومیفن و لتروزول: افراد مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) یا ناباروری میتوانند از داروهایی برای تسریع تخمکگذاری و درمان اختلال هورمونی در زنان استفاده کنند. تزریق گنادوتروپین نیز ممکن است به افزایش احتمال بارداری کمک کند. همچنین فناوری کمک باروری لقاح آزمایشگاهی (IVF) برای باردار شدن افراد مبتلا به PCOS مفید است.
سخن پایانی
بروز مشکلات هورمونی در زنان با توجه به اتفاقاتی چون بارداری، قاعدگی، شیردهی و یائسگی طبیعی است. البته موارد دیگری هم در شکلگیری چنین مشکلاتی دخیل هستند، ما سعی کردیم در این مقاله از سافتکس اطلاعات جامعی درباره اختلال هورمونی خانمها ارائه کنیم، با این حال برای تشخیص دلایل و علائم اختلال هورمونی در زنان باید به پزشک متخصص در این زمینه مراجعه کرد تا بهترین روش درمانی برای شما انتخاب شود.
سوالات متداول
اصلیترین دلایل بروز مشکلات هورمونی در زنان چیست؟
زنان اغلب در برخی مقاطع زندگی خود یعنی قاعدگی، بلوغ، بارداری و یائسگی دچار عدم تعادل هورمونی میشوند. بیماریها، سبک زندگی، شرایط محیطی و عملکرد نادرست غدد درونریز هم دلیل بروز این امر است.
اصلیترین علائم اختلال هورمونی در زنان کدامند؟
عرق شبانه و مشکلات خواب، کاهش علاقه به فعالیت جنسی، ناباروری، نوسانات خلقی و افسردگی، تغییرات در اشتها، صدای عمیق ضربان قلب، درد در سینهها، مشکل در تمرکز، ضعیف شدن و ریزش مو و بزرگ شدن کلیتوریس از اصلیترین علائم مشکلات هورمونی است.
از چه راههایی برای تشخیص مشکلات هورمونی استفاده میشود؟
معاینه عمومی و بررسی علائم توسط پزشک متخصص در گام اول و در صورت نیاز آزمایش خون، سونوگرافی، معاینه لگن و آزمایشهای تکمیلی چون MRI و … برای تشخیص استفاده میشود.
بهترین روش درمان اختلال هورمونی در زنان کدام است؟
بهترین روش درمان به تشخیص علت اصلی بروز چنین مشکلی و تجویز پزشک مربوط میشود. برای همین بهتر است از مصرف خودسرانه دارو خودداری کنید.
بیشتر بخوانید: